Titel: Moderne Mammoetjagers en klimaatsveranderingen: De Noordzee als schatkamer voor Paleontologie en Archeologie, door Dick Mol
Waar: Ursulinen Convent, Breusterstraat 27 te Eijsden.
Wanneer: zondag 30 juni 2024 van 11.00-13.00 uur inclusief koffiepauze.
Entree: 5 €.
Deze lezing is voor iedereen toegankelijk.
Beschriving
De wolharige mammoet is natuurlijk het bekendste symbool van het IJstijdvak. Maar dat noordwest Europa in het IJstijdvak ook bewoond werd door wolharige neushoorns en sabeltandkatten is minder bekend. Ja, ze bewoonden de laagvlakte tussen de Britse Eilanden en Nederland. Resten daarvan worden met grote regelmaat gevonden. Ja, van de bodem van de Noordzee waar toentertijd de delta’s van de Maas, Rijn en ook de Theems zich verspreidden over een groot gebied, de zogenoemde mammoetsteppe.
Van de mammoetfauna die ooit die laagvlakte tussen de Britse Eilanden en Nederland bewoonde, zijn veel verschillende dieren en de vegetatie bekend. En dat dankzij intensieve samenwerking met de visserij in de Noordzee van vandaag de dag.
Naast dierlijke resten zijn er ook veel aanwijzingen dat de mens deel uitmaakte van deze mammoetfauna en het nog een hele tijd heeft uitgehouden tot dat circa 8.000 jaar geleden de Noordzee zijn huidige zeespiegelstand bereikte.
In zijn voordracht zal Dick Mol uitgebreid stil staan bij o.a. fossiele resten uit de Klei van Tegelen, uit het Vroeg-Pleistoceen. Een van die dieren die goed bekend is uit de Klei van Tegelen is de zogenaamde reuzenbever. Het was mevrouw Dr Antje Schreuder, een studente van Eugène Dubois, die in 1929 promoveerde op de rijkdom van de Tegelse fossielen en over dit iconische zoogdier een heel proefschrift over publiceerde. Onder leiding van Dick Mol werd onlangs een levensechte reconstructie van dit dier gemaakt dat nu de Tiglientuin, de botanische tuin “De Jochumhof” in Steyl bij Tegelen siert.
In deze voordracht zal naast de paleontologie uitgebreid aandacht geschonken worden aan de archeologie, ofwel de aanwezigheid van de mens in dit deel van noordwest Europa. Ook de mens maakte onderdeel uit van de mammoetsteppe. Voor het eerst zullen vele steentijd artefacten waaronder prachtige vuistbijlen getoond worden die afkomstig zijn van verschillende plaatsen van de Noordzee. Enkele van deze plaatsen zijn met enige zekerheid als een site aan te merken, een woonplaats van Neanderthalers daar waar nu de Noordzee is.
De spreker
Dick Mol (1955) is geboren in Winterswijk en woont in Hoofddorp bij Amsterdam. Hij heeft meer dan een halve eeuw van zijn leven besteed aan het opgraven, bestuderen en publiceren van mammoeten en andere dieren uit de ijstijd: de megafauna uit het Pleistoceen. Dick is bekend van veel verschillende tv-documentaires over de geschiedenis van de evolutie en de jacht op mammoeten door zogenaamde moderne mammoetjagers.
Daarvoor werkte hij jarenlang in de permafrost in Noord-Azië (Rusland), deed opgravingen in Europa en het Afrikaanse continent, maar bovenal voerde hij ruim veertig expedities uit op de Noordzee tussen de Britse eilanden en Nederland: vissen voor mammoeten. Daarbij heeft hij herhaaldelijk aangetoond dat het uitsterven van mammoeten met hun vijf miljoen jaar durende evolutionaire geschiedenis en andere grote zoogdieren uit de ijstijd is veroorzaakt door dramatische klimaatveranderingen. De Noordzee is hiervan een goed voorbeeld.
Zijn bijzondere belangstelling gaat uit naar de vroeg-pleistocene zoogdierfauna’s die naast Tegelen in Limburg ook bekend is van de Noordzeebodem. Een van die vroeg-pleistocene zoogdieren, de iconische reuzenbever, zal uitgebreid aan de orde komen. Deze is vooral bekend van het werk uit de eerste helft van de vorige eeuw van mevrouw Dr Antje Schreuder, een studente van Eugène Dubois, die in 1929 promoveerde op deze uitgestorven beverachtige uit de Klei van Tegelen.
