Dubois herfstlezing: Evolutie en selectie bij de mens
Lezing door Prof. dr. Joep Geraedts, Emeritus hoogleraar genetica en celbiologie, Universiteit Maastricht en voorzitter Stichting Eugène Dubois.
Wanneer: Zondag 20 september 2020 van 11.00 tot 12.00 uur
Waar: via Zoom*
Samenvatting
De genetische kenmerken die aanwezig zijn in een bepaalde bevolking zijn een weerspiegeling van aanpassingen die tijdens de evolutie hebben plaatsgevonden. De meeste kenmerken zijn aanwezig bij alle moderne mensen. In deze lezing zal worden ingegaan op dragerschap van erfelijke kenmerken die slechts bij een beperkt aantal mensen voorkomen. Vaak zijn deze veranderingen in het verleden van groot voordeel geweest en zijn ze dat in de huidige omgeving niet meer en worden ze als een erfelijke ziekte gezien. Van veel erfelijke ziekten die relatief vaak voorkomen wordt vermoed dat dragerschap ervan in het verleden van selectief voordeel is geweest bij epidemieën van infectieziekten. Zo heeft het gen voor taaislijmziekte waarschijnlijk bescherming geboden tegen tuberculose.
Het schoolvoorbeeld met betrekking tot selectie bij de mens is sikkelcelanemie. In bepaalde Afrikaanse en Aziatische bevolkingsgroepen zijn dragers van de mutatie voor deze aandoening beter opgewassen tegen malaria dan mensen die de mutatie niet hebben.
In Nederland wordt lactose-intolerantie als een afwijking beschouwd. Dit is vreemd gelet op het feit dat na het derde levensjaar bij veel mensen van andere continenten en andere zoogdieren de productie van lactase en daarmee het vermogen om moedermelk te verteren verloren gaat. De frequentie waarmee lactose-intolerantie gevonden wordt hangt nauw samen met het drinken van melk en een van mutaties die hiervoor verantwoordelijk is ontstond ten tijde van de introductie van de veeteelt. Over het selectieve voordeel hiervan zijn de geleerden het nog niet eens.
Hemochromatose of ijzerstapelingsziekte is waarschijnlijk de meest frequent voorkomende erfelijke ziekte in Nederland. Het lichaam neemt te veel ijzer op en de stapeling leidt tot schade aan organen en gewrichten. Volgens sommigen heeft het gen voor hemochromatose in de Middeleeuwen in West-Europa een opmars gemaakt vanwege de pest.
*In verband met de Corona maatregelen worden onze lezingen voorlopig niet gegeven in de kapel van het Familiemuseum in Eijsden.
De Dubois herfstlezing door Prof.Dr. Joep Geraedts op zondag 20 september 2020 kunt u volgen als een Zoom-lezing op het internet.
Deze lezing is van 11.00-12.00 uur, waarvan de eerste drie kwartier als lezing, gevolgd door een kwartier om vragen te stellen.
Personen die de lezing online willen bijwonen kunnen een email sturen naar j.p.warrimont@wxs.nl. Zij krijgen dan een internet link toegestuurd. Men kan hierop klikken ongeveer 10 minuten voordat de lezing begint.
NB. De lezing zal ook worden opgenomen. Kort na de lezing wordt deze op onze YouTubekanaal geplaatst.
Een volgende Zoom-lezing is op zondag 13 december 2020, dit is de Eugène Dubois winterlezing die gegeven wordt door Dr. Wiel Schins. Hierover verschijnt later aanvullende informatie.
