ENGLISH | NEDERLANDS

Dubois lentelezing: Neanderthalers op de Kaap in Rijckholt-Sint Geertruid, door drs. Yannick Raczynski-Henk

Neanderthalers op de Kaap in Rijckholt-Sint Geertruid

De lentelezing is op zondag 5 maart 2017 van 11.00-13.00 uur in de Kapel van het Ursulinenconvent, Breusterstraat 27 te Eijsden.

De lezing wordt verzorgd door Drs. Yannick Raczynski-Henk, steentijdarcheoloog verbonden aan de Universiteit Leiden en ADC ArcheoProjecten.

Korte samenvatting van de lezing:

De Kaap bij Rijckholt-St. Geertruid is mede door het onderzoek van Dubois, één van de oudst bekende oppervlaktevindplaatsen in Nederland voor vondsten van Neanderthalers. In de laatste vijftien jaar is het onderzoek naar de Neanderthalers op de Kaap in een stroomversnelling geraakt. Over deze recente ontwikkelingen met betrekking tot wat we tegenwoordig over Neanderthalers in het lössgebied van Nederland en daarbuiten weten zal steentijdarcheoloog Yannick Raczynski-Henk vertellen in het kader van de Dubois lentelezing.

In en om het museum is ruime gelegenheid tot parkeren. De entreeprijs voor deze lezing is 5 €, met inbegrip van een consumptie. Voor de leden van het Genootschap Eugène Dubois is dit gratis. Tel. nr. van het museum is 043-7370202. Reserveren is niet nodig.

Toelichting

Geïnspireerd door zijn belangstelling voor menselijke evolutie en de vondst van Neanderthalerbotten in het niet verafgelegen Spy (B) onderzoekt Eugène Dubois rond 1885 regelmatig het gebied rondom zijn geboorteplaats Eijsden, waaronder het plateau van Rijckholt-Sint Geertruid, in de hoop daar zelf zijn eigen missing link te vinden. Rond dezelfde tijd meldt de Luikse archeoloog Marcel de Puydt de vondst van quelques points quaternaires dites mousteriennes uit Rijckholt-Sint Geertruid. De Puydt meldt overigens ook de vondst van de neolithische vuursteenmijnen van Rijckholt-Sint Geertruid, die spelen bij dit onderwerp een belangrijke bijrol. Voor zijn Pithecanthropus erectus moet Dubois uiteindelijk verder van huis, naar de oevers van de rivier de Solo bij Trinil op Java, maar desalniettemin begint met onderzoek een lange, nog steeds levendige, onderzoekstraditie naar de vroegste aanwezigheid van de mens in wat nu Zuid-Limburg is.

De Kaap bij Rijckholt-Sint Geertruid is door de bezoeken van Dubois en De Puydt, één van de oudst bekende oppervlaktevindplaatsen in Nederland waar vondsten van Neanderthalers worden aangetroffen, maar in de lange jaren sinds 1880 is de vindplaats vele malen door professionele en niet-professionele archeologen bezocht en besproken. In de laatste tien tot vijftien jaar is het onderzoek naar de Neanderthalers op de Kaap in een stroomversnelling geraakt.

In 2009 begon de RCE met een meerjarig project om het terrein waarbinnen de vuursteenmijnen vallen te herwaarderen. In 2010 en 2011 hebben steentijdarcheoloog Yannick Raczynski-Henk en zijn collega’s Phil Glauberman en Ann van Baelen aan dit project meegewerkt om de Neanderthalervindplaatsen die binnen ditzelfde terrein vallen te onderzoeken. Over het ontstaan en de bestaansgeschiedenis van oppervlakteconcentraties was namelijk vrijwel niets bekend en dit was de ideale gelegenheid om bestaande en nieuwe theorieën en ideeën te testen.
In 2010 is een uitgebreide boorcampagne uitgevoerd die in 2011 geleid heeft tot het aanleggen van een diepe proefput om de geologische geschiedenis van Neanderthalervindplaatsen en de lössafzettingen op de Kaap in kaart te brengen. Hoewel het doel van deze proefput dus niet het opsporen van vindplaatsen had, leidde de ontdekking van enkele Neanderthalerartefacten op grote diepte onder maaiveld tot landelijke aandacht in de media.
Zoals altijd bij dit soort onderzoek bleek de geologische opbouw van het lössdek een stuk gecompliceerder dan gedacht, maar er konden wel belangwekkende en belangrijke aanwijzingen uit worden afgeleid voor vragen die soms al lange tijd om een antwoord vroegen. Daarnaast is het onderzoek op de Kaap een essentiële theoretische en methodologische kraamkamer geweest voor de onderzoeksmethode die is gebruikt bij archeologisch onderzoek in het tracé van de Buitenring Parkstad Limburg (BPL), dat uiteindelijk geleid heeft tot het opsporen en opgraven van de midden-paleolithische vindplaats Amstenrade Allée.

Over deze recente ontwikkelingen op de Kaap, met betrekking tot wat we tegenwoordig over Neanderthalers in het lössgebied van Nederland en daarbuiten weten, zal Yannick Raczynski-Henk vertellen in het kader van de Dubois lentelezing.