ENGLISH | NEDERLANDS

Foto’s van Dubois herfstlezing: ‘De rechtop gaande gang van de mens’, door Prof. dr. George Maat

Prof. dr. George Maat, Em. hoogleraar forensische antropologie en paleopathologie hield op zondag 18 september 2016 een veel bezochte en fascinerende lezing met de titel: De rechtop gaande gang van de mens. Waar zitten onze anatomische aanpassingen?

Human Evolution with special emphasis on bipedalization

Samenvatting van de lezing van George Maat

De rechtop gaande gang van de mens heeft zich tijdens de evolutie ontwikkeld uit de gang van een viervoeter. Tijdens die ontwikkeling heeft de anatomische bouw van het lichaam zich gedurende zo’n vijf à zes miljoen jaar, geleidelijk aangepast aan deze nieuwe lichaamshouding en aan een nieuwe wijze van voortbewegen, namelijk aan het gaan op twee benen.

Hoewel in dit opzicht veel nieuws bij de bouw van de huidige mens aanwijsbaar is, toch zijn er ook nog veel bouwprincipes herkenbaar die duidelijk laten zien dat de ‘ombouw’ van viervoeter naar tweevoeter nooit is voltooid.

Anatomische voorbeelden die duidelijke aanpassingen zijn op de huidige rechtop gaande gang zijn niet alleen daar te vinden waar je ze sowieso verwacht: het voetskelet, de bouw van het dijbeen, het kniegewricht en het heupgewricht, maar ze zijn ook te vinden in de bouw van het hoofd, in de positionering van het hoofd op de wervelkolom, de bouw van de arm en van de hand.

De onderste ledematen hebben door de rechtop gaande gang een meer gespecialiseerde functie gekregen, terwijl de bovenste ledematen ineens meer veelzijdige taken konden gaan verrichten. Immers, armen en handen zijn niet meer direct betrokken bij het voortbewegen, maar bij het onderzoeken en manipuleren. Het hoofd, nu veel hogergeplaatst boven het loopvlak, raakt meer betrokken bij het aansturen van de vrijgekomen handen.

Het een en ander aan algemene evolutionaire tendensen en aan specifieke ontwikkelingen samenhangende met de gang op twee voeten van de mens zullen in woord, zijn bij de lezing toegelicht.