De lezing van 15 maart is UITGESTELD

De Dubois lentelezing vindt plaats op zondag 15 maart 2020, van 11.00-13.00 uur in de kapel van het Ursulinenconvent, Breusterstraat 27 te Eijsden. Entree is € 5.00. (Gratis voor leden Eugène Dubois Genootschap)

Onderwerp: Evolutie en selectie bij de mens

Lezing door Prof. dr. Joep Geraedts, Emeritus hoogleraar genetica en celbiologie, Universiteit Maastricht en voorzitter Stichting Eugène Dubois.

Inhoud:

De genetische kenmerken die aanwezig zijn in een bepaalde bevolking zijn een weerspiegeling van aanpassingen die tijdens de evolutie hebben plaatsgevonden. De meeste kenmerken zijn aanwezig bij alle moderne mensen. In deze lezing zal worden ingegaan op dragerschap van erfelijke kenmerken die slechts bij een beperkt aantal mensen voorkomen. Vaak zijn deze veranderingen in het verleden van groot voordeel geweest en zijn ze dat in de huidige omgeving niet meer en worden ze als een erfelijke ziekte gezien. Van veel erfelijke ziekten die relatief vaak voorkomen wordt vermoed dat dragerschap ervan in het verleden van selectief voordeel is geweest bij epidemieën van infectieziekten. Zo heeft het gen voor taaislijmziekte waarschijnlijk bescherming geboden tegen tuberculose.

Het schoolvoorbeeld met betrekking tot selectie bij de mens is sikkelcelanemie. In bepaalde Afrikaanse en Aziatische bevolkingsgroepen zijn dragers van de mutatie voor deze aandoening beter opgewassen tegen malaria dan mensen die de mutatie niet hebben.

In Nederland wordt lactose-intolerantie als een afwijking beschouwd. Dit is vreemd gelet op het feit dat na het derde levensjaar bij veel mensen van andere continenten en andere zoogdieren de productie van lactase en daarmee het vermogen om moedermelk te verteren verloren gaat. De frequentie waarmee lactose-intolerantie gevonden wordt hangt nauw samen met het drinken van melk en een van mutaties die hiervoor verantwoordelijk is ontstond ten tijde van de introductie van de veeteelt. Over het selectieve voordeel hiervan zijn de geleerden het nog niet eens.

Hemochromatose of ijzerstapelingsziekte is waarschijnlijk de meest frequent voorkomende erfelijke ziekte in Nederland. Het lichaam neemt te veel ijzer op en de stapeling leidt tot schade aan organen en gewrichten. Volgens sommigen heeft het gen voor hemochromatose in de Middeleeuwen in West-Europa een opmars gemaakt vanwege de pest.

Noteer alvast in uw agenda: De Dubois zomerlezing is op zondag 21 juni en wordt gegeven door dr. ir. Wiel Schins met als onderwerp: Wat had Eugène Dubois in de klei van Tegelen te zoeken.