Eugène Dubois leersthoelhouder Tijs Goldschmidt heeft de P.C. Hooftprijs gewonnen. Wij willen Tijs van harte feliciteren met deze prachtige nieuwe erkenning!

Zijn essaybundel ‘Wolven op het ruiterpad’ werd in oktober bekroond met de Jan Wolkersprijs 2022 en behoort volgens meerdere recensenten tot de beste boeken van 2022.

De Limburger, 22 december 2023:

Winnaar P.C. Hooftprijs gaf studenten Universiteit Maastricht schrijfles

Goldschmidt was in 2021 vaak te vinden in de Limburgse hoofdstad. Hij gaf er les aan de universiteit. Hij was de zesde wetenschapper die een jaar lang de Eugène Dubois leerstoel van de Universiteit Maastricht (UM) mocht bezetten. Die leerstoel is vernoemd naar de in Eijsden geboren onderzoeker die eind negentiende eeuw wereldberoemd werd met zijn fossiele vondst van de Javamens, de schakel tussen aap en mens. Daarmee legde Dubois de kiem voor een nieuw wetenschapsgebied: de paleoantropologie.

Goldschmidt hield ruim een jaar geleden ook een Studium Generale-lezing op de UM. Die ging over de wolf, en dan vooral over de vraag of er in een welvaartsstaat als Nederland nog wel plek is voor zo’ n roofdier. Tijdens zijn bijzonder hoogleraarschap in Maastricht gaf hij ook een masterclass aan studenten van de Faculteit Science & Engineering. Onderdeel daarvan was een intensieve workshop over schrijven, die uiteindelijk heeft geleid tot een boekpublicatie.

Essayist

De P.C. Hooftprijs is de belangrijkste literaire onderscheiding van Nederland en wordt jaarlijks toegekend. Daarbij worden er afwisselend drie genres beloond: verhalend proza, beschouwend proza en poëzie. Eerdere laureaten in de categorie beschouwend proza zijn onder anderen Maxim Februari (2020), Bas Heijne (2017), Gerrit Komrij (1993) en Hugo Brandt Corstius (1987).

Volgens juryvoorzitter Marjam van Hengel is Goldschmidt een essayist pur sang. „Hij schrijft nooit zomaar een populair-wetenschappelijke verhandeling, hij bedrijft literatuur. Hij formuleert elegant en bedachtzaam, is een meester van de lichte ironie en zijn formuleringen zijn zichtbaar zorgvuldig gecomponeerd en van een soepele talige muzikaliteit.” Van Hengel noemt hem ook „een meester in het verschuiven van accenten, het leggen van onverwachte relaties en het opkloppen van sleetse verbanden”.

De juryvoorzitter van de P.C. Hooftprijs maakte woensdagavond de winnaar bekend. Goldschmidt toonde zich blij verrast. „Het is een grote erkenning om deze oeuvreprijs te mogen ontvangen. De onderscheiding staat hoog bij mij aangeschreven. Tal van schrijvers die ik goed vind, hebben hem gekregen. Ik kan nog niet geloven dat deze eer mij nu ten deel valt.”

Darwins hofvijver

Tijs Goldschmidt groeide op in Amsterdam. In 1994 werd hij bij het grote publiek bekend dankzij zijn boek Darwins hofvijver. Daarin beschrijft hij de wonderlijke evolutie en ondergang van de vissenrijkdom in het Afrikaanse Victoriameer, nadat daar de nijlbaars was uitgezet. Het was het onderwerp waarop hij in 1989 was gepromoveerd als bioloog aan de Universiteit Leiden. Voor dat onderzoek verbleef hij vijf jaar lang in Tanzania.

Na zijn veertigste heeft Goldschmidt zich geheel op het schrijven toegelegd. Daarbij zoekt hij steeds naar raakvlakken tussen kunst en wetenschap en tussen natuur en cultuur. Hij heeft talloze essays gepubliceerd, vervat in bundels met titels als Oversprongen, Kloten van de engel, Vis in bad en Wolven op het ruiterpad. De jury van de P.C. Hooftprijs prijst vooral ook dit laatste boek, omdat de auteur hierin de verspreiding van tulpensoorten verknoopt met die van migranten en vluchtelingen.

Noodzaak

Schrijven is voor de nu gelauwerde Goldschmidt een innerlijke noodzaak. Ook als hij geen uitgever zou hebben, geen vaste schare lezers, zou hij zijn gedachten op papier blijven zetten: „Het is voor mij een manier om over dingen na te denken en mijn gedachten te ordenen.”

Aan de prestigieuze onderscheiding is een bedrag van 60.000 euro verbonden. De uitreiking vindt volgend jaar plaats op 25 mei.